Planetarium w Olsztynie, fot. planetarium.olsztyn.pl
Europa jest jak mozaika: składa się z wielu różnobarwnych elementów. Dzięki temu wciąż jest pociągająca. To dziedzictwo kulturowe wielu państw. Dlatego Komisja Europejska chroni je, promuje i rozwija poprzez finansowanie wielu projektów.
Dziedzictwo kulturowe. Co się pod tym kryje?
– Musimy wyjść od Polityki Spójności, jednej z najważniejszych polityk Unii Europejskiej. Bo dzięki niej zapóźnione regiony przy wsparciu pieniędzy unijnych mają szanse doganiać regiony bardziej rozwinięte. Dziedzictwo kulturowe wychodzi naprzeciw tej idei – podkreśla Gustaw Marek Brzezin, marszałek warmińsko-mazurski w latach 2014-2023, a obecnie senator.
Projekty obejmują restaurację obiektów naturalnych i archeologicznych, muzea, zabytki, w tym obiekty sakralne, dzieła sztuki, zabytkowe miasta, dzieła literackie, muzyczne i audiowizualne oraz wiedzę, zwyczaje i tradycje mieszkańców Unii. A to z kolei wzmacnia poczucie wspólnej europejskiej tożsamości. Ale nie tylko.
Jest także siłą napędową dla sektora kultury i sektora kreatywnego. Stymuluje wzrost gospodarczy i zatrudnienie. Wpływa także na rozwój turystyki, która z kolei skutecznie promuje dziedzictwo kulturowe.
UE chroni i promuje dziedzictwo kulturowe Europy
– Wiemy że regiony są bardzo zróżnicowane pod względem kultury, uwarunkowań historycznych, natury. Dlatego wsparcie unijne w dziedzinie kulturowej z nachyleniem na turystykę, na poznawanie, na przyciąganie się, na rozwój gospodarki w obszarze turystycznym jest bardzo dobrą funkcją – ocenia Gustaw Marek Brzezin.
Chociaż polityka w tej dziedzinie leży przede wszystkim w gestii państw członkowskich, władz regionalnych i lokalnych, to UE jest zaangażowana w ochronę i promocję dziedzictwa kulturowego Europy poprzez strategie polityczne i programy.
– I Polska bardzo dobrze z tego korzysta – podkreśla Gustaw Marek Brzezin.
Ten projekt miłośnicy „Potopu” od razu skojarzą
Przykłady? Jest ich tak dużo, że wybór jednego nie jest łatwym zadaniem. Może więc sięgnijmy najpierw do poprzedniej perspektywy finansowej 2014-2020. I zajrzyjmy na Podlasie. Wybraliśmy ten projekt. Dlaczego? Już wyjaśniamy.
Otóż z pieniędzy Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego został wtedy odnowiony zabytkowy kościół pw. Trójcy Przenajświętszej w Tykocinie. Miłośnicy „Potopu” Henryka Sienkiewicza od razu skojarzą tę nazwę i związaną z nią historię.
To – dodajmy – perła późnobarokowej architektury. Został ufundowany przez Jana Klemensa Branickiego, ówczesnego właściciela Tykocina. Powstawał w latach 1742-1750. Fundator sprowadzał na Podlasie najwybitniejszych twórców z Polski i zagranicy.
Kościół w Tykocinie. Powstawał w latach 1742-1750, Fot. mapadotacji.gov.pl
We wnętrzu świątyni zachowały się cenne barokowe ołtarze, prospekt organowy, obrazy i częściowo polichromie. Dziś organizowane są tutaj festiwale muzyczne, pokazy filmowe, wernisaże.
Kręcone były też filmy, m.in. „Biała sukienka” czy – bardzo popularny wśród widzów – „U Pana Boga w ogródku”. Organizowana jest także coroczna inscenizacja zdobycia zamku w Tykocinie, które miało miejsce w 1657 roku.
Nasz rozmówca, były marszałek warmińsko-mazurski, podkreśla, że dziedzictwo kulturowe to duża szansa i dostęp do środków unijnych. Dzięki temu – jak mówi – regiony mogą pokazać innym to, co w nich cenne i ciekawe turystycznie.
– I co wyróżnia jakiś region na tle innych regionów unijnych – dodaje. – Tak jak to robiliśmy i robimy na Warmii i Mazurach.
Tam, gdzie spotkała się Europa Zachodnia ze Wschodem
Skoro tak, to sięgnijmy teraz do obecnej perspektywy unijnej 2021-2027. I zajrzyjmy do sąsiadów Podlasia – Warmii i Mazur.
– Jest dobrze poplanowana – zapewnia z miejsca Gustaw Marek Brzezin.
I od razu zaczyna wyliczać najważniejsze projekty.
– Jednym z tematów jest dziedzictwo związane z Mikołajem Kopernikiem, który jest znany nie tylko w Polsce, ale w Europie i na świecie. W planach mamy m.in. budowę centrum poznawczego i rewitalizację planetarium, które doczeka się tego po 50 latach.
– Będzie też kontynuowany rozwój szlaku kopernikowskiego. Jest on szansą miast, w których Kopernik przebywał.
Chodzi o Olsztyn, Frombork i Lidzbark Warmiński.
Mikołaj Kopernik we Fromborku, Fot. Wikipedia
– To jedna z tych naszych marek, które powinniśmy stale promować i w Polsce, i za granicą – dodaje Brzezin.
Druga taka marka to bitwa grunwaldzka i inscenizacja bitwy pod Grunwaldem. Jest organizowana od 1998 roku. To największe takie wydarzenie w Polsce i prawdopodobnie w Europie.
Bierze w niej udział grubo ponad 1000 rycerzy z Polski, Niemiec, Włoch, Francji, Finlandii, Czech, Słowacji, Węgier, Rosji, Białorusi, Ukrainy, a nawet Stanów Zjednoczonych. Ich starcie ogląda nawet 70 tys. widzów (niektóre źródła podają, że około 100 tys.).
Inscenizacja bitwy pod Grunwaldem, Fot. muzeum-grunwald.pl
– Mamy też sieć zamków krzyżackich, obiektów renesansowych, które mogłyby się dobrze wpisywać w przygotowywanie projektów promujących to dziedzictwo kulturowe – dodaje Brzezin.
Jak to stymuluje lokalną gospodarkę?
Czy wspomniane marki regionalne, których rozwój jest finansowany pieniędzmi unijnymi, przekładają się na rozwój gospodarki w regionie?
– Oczywiście, są bardzo ważne – odpowiada Brzezin. – Wspierają turystyką, która promuje dziedzictwo kulturowe regionu.
„W ten sposób kultura staje się ważnym czynnikiem zrównoważonego rozwoju” – czytamy na stronie Komisji Europejskiej.
Przełóżmy to na konkret.
– Mówi się, że jedno miejsce w hotelu generuje 4-5 miejsc pracy w innych dziedzinach gospodarki. Między innymi w przetwórstwie rolno-spożywczym, tradycyjnej żywności, no i w usługach. To się zamyka w jedną całość. Turystyka wiąże wiele dziedzin gospodarki i wpływa na rozwój regionu – nie ma wątpliwości Gustaw Marek Brzezin.
Fundusze europejskie, czyli pieniądze na inwestycje
Jak te projekty są finansowane? – Poprzez Regionalne Programy Operacyjne. Obecnie są to fundusze europejskie dla Warmii i Mazur – odpowiada Brzezin.
– Naprzeciw wychodzą też – jeśli chodzi o dziedzictwo kulturowe i turystykę – Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej 2021-2027. To 2,5 mld euro na 6 województw. Średnio ok. 400 mln euro na region.
Nie jest to jednak kwota z automatu przypisana do regionu – zastrzega były marszałek.
– Trzeba być skutecznym w aplikowaniu. Więc jeżeli któreś województwo nie zdąży, to inne pochłonie te pieniądze – precyzuje.
Polskie skarby kultury online i na żywo. Nowy odcinek audycji „Unia. To się opłaca”
Tym razem zabierzemy Państwa w wirtualną podróż po inspirujących miejscach kultury w Polsce, wspieranych przez Fundusze Europejskie. Skoncentrujemy się na dziedzictwie kulturowym i turystyce – kluczowych obszarach Polityki Spójności, które nie tylko chronią nasze zabytki, ale także wspierają lokalne gospodarki.
Odwiedzimy Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku, które powstało dzięki dofinansowaniu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Nowoczesne centrum kultury przyciąga rocznie niemal milion osób z całego świata. Ta wyjątkowa instytucja upamiętnia wydarzenia związane z rewolucją Solidarności, które odegrały kluczową rolę w historii Europy.
Inscenizacja bitwy pod Grunwaldem, Fot. muzeum-grunwald.pl
Wybierzemy się również do największego gotyckiego zamku na świecie – Muzeum Zamkowego w Malborku. Odwiedzany rocznie przez ponad 700 tysięcy gości zamek, wpisany na listę Światowego Dziedzictwa UNESCO, przyciąga turystów z całego globu. Agnieszka Kowalska, zastępca dyrektora ds. naukowo-konserwatorskich, zdradzi nam kulisy konserwacji tego wyjątkowego obiektu i podkreśli, jak fundusze unijne wspierają jego renowację.
W dobie nowoczesnych technologii wiele cennych zbiorów można podziwiać także online. W programie nie zabraknie informacji o digitalizacji dziedzictwa kulturowego – technologii, która przenosi nasze dziedzictwo w cyfrowy świat. Dzięki niej kolekcje Muzeum Mikołaja Kopernika we Fromborku są dostępne online dla zwiedzających z całego świata.
Edyta Bugowska, kierownik Regionalnej Pracowni Digitalizacji z Centrum Spotkań Europejskich „Światowid” w Elblągu opowie nam, jak digitalizacja pozwala zachować i ocalić cenne zabytki od zapomnienia.
Zapraszamy do oglądania audycji, w której pokażemy, jak fundusze unijne wspierają rozwój polskiego dziedzictwa kulturowego i turystyki.
.jpg)
Współfinansowane przez Unię Europejską. Wyrażone poglądy i opinie są jednak wyłącznie opiniami autorów i niekoniecznie odzwierciedlają poglądy i opinie Unii Europejskiej. Unia Europejska ani organ przyznający pomoc nie ponoszą za nie odpowiedzialności.