A zaczęli od budowy czterech kamienic - historia Spółdzielni

W II połowie XIX wieku, dzięki połączeniu kolejowemu, a przede wszystkim oddaniu do użytku mostu przez Wisłę, nastąpił dynamiczny rozwój Tczewa. Liczba mieszkańców szybko uległa potrojeniu z 3800 osób w roku 1850 do prawie 12 tys. w roku 1895. Powstała konieczność zwiększenia ilości domów, aby zapewnić rosnący popyt na mieszkania. Pierwszym krokiem było powołanie Towarzystwa Osiedli Podmiejskich, które zajęło się budową domków za parkiem, przy ul. Gdańskiej i na Prątnicy. Dodatkowo powołano spółdzielnie mieszkaniową, aby zagwarantować możliwość nabycia mieszkań dla mniej zamożnych osób. 9 września 1898 r. odbyło się pierwsze zgromadzenie członków spółdzielni. Przewodniczącym Rady Nadzorczej na pierwsze 5 lat został burmistrz Dembski.

24 października tego samego roku zakupiono 3 tys. m/kw. terenu przy dzisiejszej ul. Sobieskiego. Zaplanowano tam budowę 4 kamienic, o numerach 5-8 z 27 mieszkaniami, które zostały oddane do użytku 23 kwietnia 1900 r. Dwa tygodnie po przekazaniu budynków zapada decyzja o zakupie dodatkowych 2400 m/kw. pod budowę 5 kolejnych domów (numery 12 – 15). W kolejnym roku zostają one oddane do użytku. Miesięczny czynsz, w zależności od budynku i wielkości mieszkania, wahał się  od 13 do 32 marek niemieckich. Zachęcone sukcesem władze spółdzielni zdecydowały o budowie kolejnych domów w innej części miasta, przy dzisiejszych ul. Stromej i Paderewskiego. W 1906 podjęto decyzję o budowie 7 domów z 40 mieszkaniami, jednak wobec bankructwa firmy budowlanej oddano je do użytku dopiero w 1910 r. W związku z obniżeniem się dochodów z komornego i zobowiązaniami kredytowymi spółdzielnia skupiła się na pełnym uzbrojeniu nowych budynków w gaz, prąd, wodociągi i kanalizację. Do wybuchu I wojny światowej wybudowano więc łącznie 16 budynków z 97 mieszkaniami.

Spółdzielnia w rękach polskich

W wyniku zakończenia wielkiej wojny Tczew w 1920 r. powrócił do Polski. Już wcześniej, w 1919 roku wielu Niemców wyjechało z miasta, dotyczyło to również znacznej liczby członków spółdzielni. Próbowali oni podjąć uchwałę o jej likwidacji, ale sprzeciwili się temu polscy udziałowcy. Doszło także do zmiany nazwy spółdzielni, do roku 1936 nosiła nazwę Spółdzielnia Budowlana Polskich Urzędników, a w latach 1936 – 1939 Spółdzielnia Mieszkaniowa Pracowników Państwowych i Samorządowych. Trudna sytuacja gospodarcza II RP i kryzys światowy spowodował stagnację na rynku budowlanym. Spółdzielnia zajmowała się jedynie remontami istniejącej tkanki mieszkaniowej. Sytuacja poprawiła się w latach trzydziestych, kiedy z funduszy własnych wybudowano cztery domy: Wybickiego 22, Paderewskiego 15, Sobieskiego 35 i  sąsiedni. Tuż przed wybuchem wojny w zasobach znajdowało się 20 budynków i 135 mieszkań.

Okres powojenny

Okupacja oznaczała przejęcie majątku w administrację niemiecką, która pod koniec wojny zniszczyła większą część dokumentacji. Po zajęciu Tczewa przez Armię Czerwoną w kwietniu 1945 zebrali się pozostali przy życiu polscy członkowie spółdzielni. Po uzupełnieniu organów zarządu z 1939 r. 15 grudnia 1945 r. dokonano ponownej rejestracji spółdzielni. W związku ze znaczną dewastacją budynków mieszkaniowych w Tczewie, cały zasób spółdzielni podlegał do 1957 r. wydziałowi kwaterunkowemu Miejskiej Rady Narodowej. Zarząd ograniczał się do napraw istniejących budynków spółdzielczych. Od 1958 r., już na własny rachunek, rozpoczęto pierwsze powojenne inwestycje. W 1960 r. oddano do użytku budynek przy ul. Sobieskiego 19, a w latach 1961 – 1964 8 budynków na nowym osiedlu Czyżykowo. Do końca 1967 r. do spółdzielni, (od 1965 r. noszącej nazwę Powiatowej Spółdzielni Mieszkaniowej), należało 1280 członków, a zasób mieszkaniowy wynosił 682 mieszkania. Powstają również budynki spółdzielcze w Pelplinie oraz Gniewie.

Od roku 1970 rozpoczyna się kolejna wielka inwestycja – budowa osiedla Śródmieście II., powstającego naprzeciw dworca kolejowego. W odróżnieniu od Czyżykowa, gdzie powstawały tzw. punktowce na nowym osiedlu stawiano kilkukondygnacyjne bloki wieloklatkowe. W roku 1972 zasób spółdzielni wynosił 69 budynków mieszkalnych oraz budynki usługowe, w tym Osiedlowy Dom Kultury na Czyżykowie, którego działalność jest finansowana przez spółdzielnię.  Od 1974 siedziba spółdzielni znajduje się w obecnym miejscu, w budynku przy al. Zwycięstwa 6. Powoli kończyła się inwestycja na osiedlu Śródmieście II (od 1980 roku os. Garnuszewskiego), gdzie wybudowano bloki  przy ul. Niepodległości, al. Zwycięstwa, ul. Jedności Narodu i Saperskiej. Druga połowa lat 70-tych to podjęcie największego zadania w dziejach tczewskiej spółdzielni – budowa osiedla Suchostrzygi. Przystępowała ono do tej inwestycji z nową nazwą. W związku z likwidacją powiatów otrzymała ona swoją aktualną nazwę Spółdzielnia Mieszkaniowa w Tczewie.  W 1976 r. oddano pierwszy budynek na os. Suchostrzygi I, przy ówczesnej ul. Rutkowskiego 43-45. Do roku 1980 oddano do użytku bloki przy obecnej ul. Armii Krajowej 51 – 57, Wł. Jagiełły 1-4 oraz 6 i ul. Akacjowej 1-3,7. W tym samym okresie rozpoczęto budowę osiedla Witosa w Gniewie i budynków przy ul. Dworcowej w Pelplinie.

Rozbudowa Suchostrzyg

Lata osiemdziesiąte to  przede wszystkim dalsza zabudowa Suchostrzyg oraz realizacja nowej inwestycji – budowy osiedla Suchostrzygi II. Powstają budynki na ul. Akacjowej, Brzozowej, Jodłowej i Jaworowej oraz nieco później Kasztanowej, Jarzębinowej. Po zmianach ustrojowych spadła liczba oddawanych do użytku budynków, wiązało się to zarówno z zabudową istniejących terenów spółdzielczych jak i zmianami ekonomicznymi. W latach 90-tych zakończona zostaje zabudowa osiedla Suchotrzygi II (ul. Topolowa), jak i podjęte są ostatnie prace na Suchostrzygach I i osiedlu Garnuszewskiego, gdzie pomiędzy dawnymi blokami powstają tzw. plomby. W 1997 zostaje oddany do użytku budynek mieszkalny przy ul. Paderewskiego 15a, tym samym po blisko stu latach spółdzielnia powraca na jeden z pierwszych terenów jakie zasiedliła. Inwestycje mieszkaniowe naszej spółdzielni zakończyła budowa w 2007 bloku mieszkalnego przy ul. Topolowej, kończąc po czterdziestu latach inwestycje zapoczątkowane na największym tczewskim osiedlu Suchostrzygi.

(Na podstawie informacji z kroniki SM red. Dawny Tczew)