Czas węglowych kopciuchów dobiega końca. Przyjdź i dowiedz się więcej

Z Krzysztofem Pałkowskim, dyrektorem Departamentu Środowiska i Rolnictwa UMWP rozmawia Katarzyna Piotrowska-Turnowiecka.

Kolejne spotkanie w ramach Dni Otwartych – Pomorskie bez smogu odbędzie się w czwartek, 27 czerwca w Starostwie Powiatowym w Tczewie.

Zacznijmy od podstawowego pytania: dlaczego mieszkańcy Pomorza muszą wymienić piece węglowe? 

– To ważne, ponieważ stare kotły nie spełniają żadnych norm ekologicznych. To, co wydziela się z kopciuchów wskutek spalania węgla i innych paliw stałych, jest główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza w regionie. Co roku Główny Inspektorat Ochrony Środowiska potwierdza, że do powietrza dostają się toksyczne i szkodliwe dla zdrowia substancje. Już w 2018 roku Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej nakazał Polsce podjęcie działań, które poprawią jakość powietrza. W 2020 r. Sejmik Województwa Pomorskiego przyjął trzy uchwały antysmogowe, osobną uchwałę dla Sopotu, miast oraz pozostałego obszaru województwa. Określają one terminy wymiany starych urządzeń grzewczych na nowe, zależnie od ich wieku i emisji szkodliwych substancji.

Jak te substancje wpływają na zdrowie?

– Przekraczane są poziomy toksycznego benzo(a)pirenu w pyle PM10. Ma on silne działanie rakotwórcze, uszkadza nadnercza, układ chłonny, krwiotwórczy i oddechowy. Mimo realizowanych od lat działań i programów ochrony powietrza nie osiągnęliśmy planowanych rezultatów. Dlatego wymiana starych pieców na nowoczesne i ekologiczne źródła ciepła jest konieczna!

Do kiedy można palić w kopciuchach?

– Terminem wskazanym w uchwałach dla urządzeń pozaklasowych lub nieposiadających tabliczki znamionowej jest 1 września 2024 roku.

Czy marszałek może odłożyć te decyzje w czasie?

– Marszałek czuje się odpowiedzialny za zdrowie mieszkańców. I w tym aspekcie, w którym może działać robi to. Województwo Pomorskie uzyskało wsparcie finansowe z funduszy unijnych na termomodernizację między innymi: szkół, przedszkoli czy szpitali. Wymieniane są stare piece na niskoemisyjne źródła ciepła. Dzięki staraniom marszałka województwa pomorskiego, w 2022 roku Komisja Europejska zatwierdziła Program Fundusze Europejskie dla Pomorza 2021-2027. Zapewnia on bezzwrotne wsparcie, ale pod warunkiem, że nie będziemy wprowadzać zmian łagodzących ograniczenia i zakazy w uchwałach antysmogowych. W przeciwnym razie stracimy możliwość korzystania z tych dotacji.

Wiele osób nie wymienia kopciuchów, bo boi się kosztów…

– Dlatego, jeśli ktoś nie ma środków na taką inwestycję, powinien złożyć wniosek o dofinansowanie do odpowiedniej instytucji. Jest wiele opcji. Mieszkańcy domów jednorodzinnych mogą skorzystać z programu „Czyste Powietrze”, realizowanego przez WFOŚiGW w Gdańsku. Zapewnia on dotacje na kompleksową termomodernizację oraz wymianę starych pieców na nowoczesne. Większość gmin w regionie prowadzi punkty konsultacyjne programu „Czyste Powietrze”, gdzie można uzyskać niezbędne informacje o formach wsparcia.

Jaką kwotę można dostać na wymianę pieca?

– W przypadku programu Czyste Powietrze, o wielkości dotacji decyduje próg dochodowy i może ona wynieść nawet do 136 tysięcy zł bezzwrotnej dotacji. Część gmin oferuje też dotacje celowe na wymianę urządzeń grzewczych. Te dopłaty wynoszą kilka tysięcy złotych i zazwyczaj można je łączyć z dotacją z WFOŚiGW. Województwo pomorskie uruchomiło też Pomorski Fundusz Antysmogowy, zarządzany przez spółkę Pomorski Fundusz Rozwoju. Dzięki temu można dostać za pośrednictwem gminy nieoprocentowaną pożyczkę do 100 tysięcy złotych.

Co z mieszkańcami budynków komunalnych, których absolutnie nie stać na wymianę pieca?

– Takim mieszkańcom, kompleksową pomoc powinny zapewnić lokalne samorządy. Mogą one uzyskać środki z programów europejskich lub z programu „Ciepłe Mieszkanie”, który jest przeznaczony dla budynków wielorodzinnych. Z kolei Program Fundusze Europejskie dla Pomorza 2021-2027 oferuje wsparcie dla wielorodzinnych budynków mieszkalnych, należących do wspólnot mieszkaniowych, które nie są własnością Skarbu Państwa. Chodzi o różne opcje z którymi warto się zapoznać.

A co z tymi, którzy i tak nie wymienią kopciuchów?

– Gminy są zobowiązane do przeprowadzania kontroli. Kara grzywny może wynieść do 5000 złotych. Straż gminna lub miejska może również nałożyć mandat do 500 złotych. W przypadku osób najuboższych czy starszych nie rozwiąże to problemu. Lepszym rozwiązaniem jest informowanie i pouczenie mieszkańca oraz udzielenie takiej osobie wsparcia finansowego. Trzeba mówić o korzyściach płynących z wymiany źródeł ogrzewania na niskoemisyjne. Dlatego musimy edukować mieszkańców.

Jak wygląda ta edukacja?

– Od momentu wejścia w życie uchwał antysmogowych, informujemy o wymogach przepisów i mieszkańców i jednostki samorządu terytorialnego. Musimy zrozumieć, że wymiana kopciuchów, to kwestia naszego zdrowia, w tym również osób starszych i dzieci, czyli grup szczególnie narażonych na negatywne skutki smogu. Urząd Marszałkowski razem z WFOŚiGW w Gdańsku prowadzi kampanię informacyjną „Pomorskie bez smogu”. We współpracy ze starostwami organizujemy w powiatach „Dzień Otwarty – Pomorskie bez smogu”, gdzie każdy znajdzie niezbędne informacje.

Dziękuję za rozmowę.

Harmonogram spotkań:

27.06.2024 r. godz. 10:00 – STAROSTWO POWIATOWE W TCZEWIE

03.07.2024 r. godz. 10:00 – STAROSTWO POWIATOWE W STAROGARDZIE GDAŃSKIM

05.07.2024 r. godz. 10.00 – STAROSTWO POWIATOWE W SŁUPSKU

————————————————————–

Szczegółowe informacje i darmowe materiały szkoleniowe znaleźć można na dedykowanej stronie internetowej https://powietrze.pomorskie.eu. Kontaktować się również można pod adresem [email protected].